7 Στωικά Ρητά που θα Αλλάξουν τη Ζωή σου: Σήμερα θα ανακαλύψουμε πώς η σοφία των Στωικών μπορεί να εφαρμοστεί άμεσα στην καθημερινότητά σου. Από τον Επίκτητο και τον Μάρκο Αυρήλιο, μέχρι και κάποιους λιγότερο γνωστούς αλλά εξαιρετικά επιδραστικούς. 

Θα εξετάσουμε 7 πανίσχυρα ρητά που θα σου δείξουν πώς να αποκτήσεις περισσότερη ηρεμία, δύναμη και εστίαση. Αν ψάχνεις τρόπους να ζήσεις με περισσότερη σοφία και αυτοκυριαρχία, τότε αυτό το βίντεο είναι για σένα.

Στο τέλος του μαθήματος, θα σου αποκαλύψω ένα από τα αγαπημένα μου ρητά από έναν όχι τόσο γνωστό στωικό φιλόσοφο, ο οποίος όμως είναι από τους πιο σημαντικούς της ιστορίας. Όταν το ακούσεις, θα καταλάβεις γιατί με εμπνέει τόσο

Επίκτητος

Ο Επίκτητος ήταν ένας Στωικός φιλόσοφος που γεννήθηκε ως δούλος, αλλά με τη φιλοσοφία του απέδειξε ότι η ελευθερία είναι εσωτερική υπόθεση. Το έργο του μας μαθαίνει πώς να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες με ψυχραιμία.

Ένα από τα πιο γνωστά του ρητά είναι: ‘Δεν μας ταράζουν τα γεγονότα, αλλά οι απόψεις μας για αυτά.’

Το πώς αισθανόμαστε για κάτι εξαρτάται από την ερμηνεία που του δίνουμε. Αν για παράδειγμα χάσουμε τη δουλειά μας, μπορούμε να το δούμε ως καταστροφή ή ως μια ευκαιρία για νέα αρχή. Ή αν αρρωστήσουμε, μπορούμε να το δούμε ως μία ατυχία ή ως μία ευκαιρία να εστιάσουμε ξανά στο να προσέχουμε την υγεία μας. Η επιλογή είναι δική μας.

Ο Επίκτητος μας υπενθυμίζει ότι, αν αλλάξουμε την οπτική μας, μπορούμε να αλλάξουμε ολόκληρη τη ζωή μας. Όλα ξεκινούν από μέσα μας.

Ζήνων ο Κιτιεύς

Ο Ζήνων ο Κιτιεύς, γεννημένος στην Κύπρο, ήταν ο ιδρυτής της φιλοσοφικής σχολής του Στωικισμού στην Αθήνα και ένα από τα πιο χαρακτηριστικά του ρητά είναι:

‘Η φύση μας έδωσε δύο αυτιά και ένα στόμα για να ακούμε περισσότερο και να μιλάμε λιγότερο.’

Αυτό το ρητό μας διδάσκει την αξία της σιωπής και της ακρόασης. Στην εποχή μας, που όλοι βιαζόμαστε να πούμε τη γνώμη μας, ο Ζήνων μας θυμίζει ότι η πραγματική σοφία κρύβεται στο να αφουγκραζόμαστε τους άλλους. Όταν ακούμε, κατανοούμε βαθύτερα τις ανάγκες των γύρω μας και λαμβάνουμε πιο ισορροπημένες αποφάσεις.

Για παράδειγμα, σκέψου μια δύσκολη συζήτηση με έναν φίλο ή συνάδελφο. Αντί να διακόψεις, ακούγοντας προσεκτικά μπορείς να καταλάβεις καλύτερα τη θέση του και να χτίσεις μια ουσιαστική σχέση.

Χρύσιππος

‘Η αρετή είναι η μόνη αληθινή ευτυχία.’

Ο Χρύσιππος, ένας από τους πιο σημαντικούς στωικούς φιλοσόφους, πίστευε ότι η ευτυχία δεν εξαρτάται από εξωτερικά αγαθά, όπως ο πλούτος, η φήμη ή η υγεία, αλλά από την εσωτερική μας κατάσταση. Η αρετή, δηλαδή η ηθική μας ακεραιότητα και οι σωστές επιλογές, είναι η βάση για μια ευτυχισμένη ζωή.

Για παράδειγμα, μπορεί να αντιμετωπίσουμε δυσκολίες στη δουλειά ή στις προσωπικές μας σχέσεις. Αν όμως παραμείνουμε πιστοί στις αξίες μας – όπως η ειλικρίνεια, η δικαιοσύνη και η καλοσύνη – θα διατηρήσουμε την εσωτερική μας ηρεμία και θα νιώσουμε πραγματική ευτυχία, ανεξάρτητα από τις συνθήκες.

Ο Χρύσιππος, ένας από τους πιο σημαντικούς στωικούς φιλοσόφους, πίστευε ότι η ευτυχία δεν εξαρτάται από εξωτερικά αγαθά, όπως ο πλούτος, η φήμη ή η υγεία, αλλά από την εσωτερική μας κατάσταση. Η αρετή, δηλαδή η ηθική μας ακεραιότητα και οι σωστές επιλογές, είναι η βάση για μια ευτυχισμένη ζωή.

Ο Χρύσιππος μας υπενθυμίζει ότι η ευτυχία δεν είναι κάτι που πρέπει να κυνηγάμε σε εξωτερικά πράγματα. Είναι μια κατάσταση που χτίζουμε μέσα μας, ζώντας με αρετή και αρμονία.

Σενέκας

Ο Σενέκας ο Νεότερος (και όχι Σένεκας όπως νόμιζα ότι τονίζεται) ήταν ένας Ρωμαίος φιλόσοφος, πολιτικός και συγγραφέας που άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στον Στωικισμό. Με το έργο του, προσπάθησε να διδάξει πώς να ζούμε μια ενάρετη ζωή, να διαχειριζόμαστε τον χρόνο μας και να βρίσκουμε νόημα στην καθημερινότητά μας, παρά τις προκλήσεις.

Ένα από τα πιο γνωστά του ρητά είναι:

‘Δεν είναι ότι έχουμε λίγο χρόνο ζωής, αλλά ότι σπαταλούμε μεγάλο μέρος του. Η ζωή είναι αρκετή αν την αξιοποιήσεις σωστά.’

Ο Σενέκας μας διδάσκει ότι η έλλειψη χρόνου δεν είναι πραγματική, αλλά συχνά είναι αποτέλεσμα κακής διαχείρισης και αναβλητικότητας. Αν χρησιμοποιούμε σωστά τον χρόνο μας – πιο συνειδητά και με σωστές προτεραιότητες – μπορούμε να κάνουμε τη ζωή μας γεμάτη και ουσιαστική.

Σκέψου πόσο χρόνο ξοδεύουμε καθημερινά στα social media ή σε ασήμαντες δραστηριότητες. Αν αντί γι’ αυτό αφιερώσουμε χρόνο σε ό,τι έχει πραγματική αξία – όπως η οικογένεια και οι σχέσεις μας, η υγεία ή οι στόχοι μας – η ζωή μας θα γίνει πιο γεμάτη.

Ο Σενέκας μας προτρέπει να δούμε τη ζωή μας ως έναν καμβά που γεμίζει με τις επιλογές μας. Αν εστιάσουμε στο ουσιώδες και αποβάλουμε τα περιττά, τότε θα νιώσουμε ότι ζούμε πραγματικά. Μήπως τελικά ήρθε η ώρα να επανεξετάσουμε πώς χρησιμοποιούμε τον χρόνο μας;

Μάρκος Αυρήλιος

Ο Μάρκος Αυρήλιος, γνωστός ως ο φιλόσοφος-αυτοκράτορας, ήταν ένας από τους σημαντικότερους Ρωμαίους αυτοκράτορες και στωικός φιλόσοφους. Το έργο του ‘Τα Εις Εαυτόν’ είναι ένας θησαυρός σοφίας που επικεντρώνεται στην αυτογνωσία, την αρετή και την εσωτερική γαλήνη. Παρά τη δύναμη που κατείχε, δίδαξε ταπεινότητα και αυτοπειθαρχία.

Ένα από τα πιο εμπνευσμένα του ρητά είναι:

‘Όταν ξυπνάς το πρωί, σκέψου τι προνόμιο είναι να είσαι ζωντανός: να αναπνέεις, να σκέφτεσαι, να απολαμβάνεις, να αγαπάς.’

Έστω ότι ξυπνάς το πρωί ανήσυχος για τις υποχρεώσεις σου. Σε όλους μας έχει συμβεί και συμβαίνει. Αν όμως κάνεις μια παύση και σκεφτείς ότι έχεις την ευκαιρία να ζήσεις ακόμα μια μέρα – αυτή την ημέρα, να δημιουργήσεις, να μάθεις ή να αγαπήσεις τους ανθρώπους σου, αυτό μπορεί να σε γεμίσει με ενέργεια και σκοπό.

Ο Μάρκος Αυρήλιος με αυτό το ρητό μας προτρέπει να ξεκινάμε τη μέρα μας με ευγνωμοσύνη και εκτίμηση για την ίδια τη ζωή. Αν υιοθετήσουμε αυτή τη στάση, μπορούμε να δούμε τον κόσμο με μία νέα ματιά. Να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις με περισσότερη αντοχή και αισιοδοξία.

Τα δύο επόμενα ρητά είναι περίπου στο ίδιο ύφος. Ωστόσο, το τελευταίο είναι αυτό που είναι πιο κοντά στον δικό μου τρόπο σκέψης και λειτουργίας.

Παναίτιος ο Ρόδιος

“Η ηθική δεν είναι μόνο μια θεωρία, αλλά ένας τρόπος ζωής.”

Ο Παναίτιος ο Ρόδιος ήταν ένας από τους πιο γνωστούς φιλοσόφους της Στωικής Σχολής. Υπήρξε, μάλιστα, καθοριστική μορφή στη μετάβαση του Στωικισμού από την ελληνική στην ρωμαϊκή σκέψη. Μέσα από το έργο του, προώθησε την ιδέα ότι η φιλοσοφία πρέπει να είναι μια καθοδήγηση για τη ζωή και όχι μόνο μια θεωρητική συζήτηση.

Με αυτό το ρητό τονίζει τη σημασία του να ενσωματώσουμε την ηθική στη ζωή μας, να τη ζούμε και να την εφαρμόζουμε κάθε μέρα. Η ηθική δεν είναι κάτι που απλώς μελετάμε ή συζητάμε. Είναι κάτι που πρέπει να καθοδηγεί τις πράξεις μας και τον τρόπο που αλληλεπιδρούμε με τον κόσμο γύρω μας.

Ξέρουμε ότι είναι σωστό να βοηθάμε τους ανθρώπους γύρω μας. Είμαι στο ταμείο του σούπερ μάρκετ με τον μικρό μου γιο και πριν από εμάς είναι μία κυρία ηλικιωμένη η οποία δυσκολεύεται με τα πράγματα της. Παρότι βιαζόμουν, της λέω “μήπως χρειάζεστε βοήθεια;” 

(Λέει ο γιος μου μετά “ο μπαμπάς που βοηθάει”)

Δεν αρκεί να γνωρίζουμε τι είναι σωστό ή ηθικό. Πρέπει να κάνουμε καθημερινές επιλογές που να αντανακλούν αυτές τις αξίες. Θα φαίνεται στον τρόπο που συνεργαζόμαστε με άλλους μέχρι τη διαχείριση των συναισθημάτων και των δύσκολων καταστάσεων.

Ο Παναίτιος μας ενθαρρύνει να κάνουμε τη φιλοσοφία πρακτική, να τη φέρουμε στην καθημερινότητά μας. Μια ζωή ηθική είναι μια ζωή με πραγματικό νόημα, όπου οι πράξεις μας είναι σύμφωνες με τις αξίες μας. Αν το εφαρμόσουμε αυτό, η φιλοσοφία δεν θα είναι απλά μια θεωρία, αλλά ο οδηγός για την καθημερινότητά μας.

Μουσώνιος Ρούφος

Ο Μουσώνιος Ρούφος, ένας από τους λιγότερο γνωστούς αλλά ιδιαίτερα σημαντικούς στωικούς φιλοσόφους, έζησε κατά τον πρώτο αιώνα μ.Χ. Ήταν δάσκαλος του Επίκτητου. Ήταν υπέρμαχος της φιλοσοφίας ως τρόπο ζωής, που εφαρμόζεται καθημερινά στην πράξη, όχι ως απλώς μία θεωρητική συζήτηση.

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά του ρητά είναι:

‘Η φιλοσοφία δεν είναι να μιλάμε, αλλά να πράττουμε.’

(Δικός μου είναι αυτός)

Ο Μουσώνιος τονίζει ότι η φιλοσοφία δεν έχει αξία αν δεν εφαρμόζεται στην καθημερινότητά μας. Δεν είναι μια ακαδημαϊκή δραστηριότητα, αλλά ένας πρακτικός οδηγός για να ζούμε σωστά.

Και αυτό είναι το νόημα και όλων αυτών των σεμιναρίων ή βιβλίων αυτοβελτίωσης που παρακολουθούμε ή διαβάζουμε. Το νόημα είναι να βλέπουμε πώς αυτές οι ιδέες μπορούν να εφαρμοστούν πρακτικά στη ζωή μας – και μετά να τις εφαρμόζουμε.

Για παράδειγμα, μπορεί να γνωρίζουμε τη σημασία της αυτοπειθαρχίας ή της καλοσύνης, αλλά αν δεν τα εφαρμόζουμε στις πράξεις μας – στη δουλειά μας, στις σχέσεις μας ή στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες – τότε η γνώση αυτή είναι άχρηστη. Η πραγματική φιλοσοφία φαίνεται στον τρόπο που ζούμε, όχι στα λόγια που λέμε.

Και εδώ έρχεται και η αξία της ακεραιότητας, όπου χρειάζεται να φροντίζεις οι πράξεις και τα λόγια σου να συμβαδίζουν.

Η αληθινή φιλοσοφία είναι πράξη. Είναι οι επιλογές μας, οι αντιδράσεις μας και το να υπάρχει συνέπεια ανάμεσα στις αξίες μας και τη συμπεριφορά μας.

Θα τα πούμε στην κορυφή,

Θοδωρής

ΥΓ: Μπορείς να δεις και αυτό το βίντεο, σχετικά με τις Συνήθειες των Στωικών.