Πόσες φορές έχεις προσπαθήσει να αλλάξεις μια συνήθεια και τελικά τα παρατάς; Ξεκινάς με ενθουσιασμό, βάζεις στόχους, αλλά κάπου στην πορεία, όλο αυτό εξασθενεί. Μήπως ο λόγος είναι ότι εστιάζεις στα λάθος σημεία;
Σ’ αυτό το μάθημα θα μιλήσουμε για τα 3 Στρώματα της Αλλαγής Συμπεριφοράς. Μια προσέγγιση που ξεκινά από τα αποτελέσματα, περνάει από τη διαδικασία και φτάνει μέχρι την ταυτότητά μας. Και ΑΥΤΗ η σειρά είναι που καθορίζει αν θα παραμείνεις ή αν θα εγκαταλείψεις τη διαδικασία της αλλαγής.
Άλλαξε Συμπεριφορές: Η Αρχή
Οι περισσότεροι από εμάς ξεκινάμε με στόχο τα αποτελέσματα: Θέλουμε να χάσουμε βάρος, θέλουμε να αποκτήσουμε μία νέα δεξιότητα, ή να πετύχουμε έναν συγκεκριμένο αριθμό πωλήσεων στο τέλος της εβδομάδας ή του μήνα. Αλλά αυτό είναι μόνο το πρώτο στρώμα. Για να πετύχουμε μία σταθερή – μία μόνιμη αλλαγή, χρειάζεται να έχουμε κάποιες συγκεκριμένες ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ, δηλαδή το πώς ακριβώς θα φτάσουμε εκεί, και τέλος χρειάζεται να εστιάσουμε στην ταυτότητα, τον πυρήνα μας, ποιοι θέλουμε να είμαστε.
Σε αυτό το μάθημα θα δεις πώς το να εστιάσεις στην ταυτότητα και όχι απλώς στα αποτελέσματα μπορεί να είναι το κλειδί που ψάχνεις για να χτίσεις συνήθειες που θα μείνουν. Διάβασε το μάθημα μέχρι το τέλος γιατί θα μοιραστώ μαζί σου και πρακτικές συμβουλές για το πώς να το εφαρμόσεις αυτό και στη δική σου ζωή.
Το Σενάριο της Αλλαγής
Φαντάσου αυτό το σενάριο: κάθε σου συνήθεια να λειτουργεί αυτόματα. Να ξυπνάς χωρίς αναβολή, να προπονείσαι χωρίς να το σκέφτεσαι, να φτάνεις στους στόχους σου χωρίς να σταματάς στα μισά. Πώς θα ήταν αν αντί να ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΣ, απλώς να ΕΙΣΑΙ αυτό που θέλεις να γίνεις;
Αν έχεις νιώσει έτσι, ξέρεις πόσο απογοητευτικό είναι να ξεκινάς με ενθουσιασμό, να βάζεις στόχους… και τελικά να καταλήγεις στο ίδιο σημείο. Το έχεις ζήσει, έτσι δεν είναι;
Το πρόβλημα δεν είναι η θέληση, ούτε καν η πειθαρχία σου. Το πρόβλημα είναι ότι ξεκινάς από λάθος σημείο.
Αυτό το λάθος κάνουν οι περισσότεροι: εστιάζουν στα ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ. Αλλά για να πετύχεις σταθερή αλλαγή, πρέπει να πας βαθύτερα – στις διαδικασίες και, πιο σημαντικό, στην ταυτότητά σου. Σ’ αυτό το μάθημα θα σου δείξω πώς να αλλάξεις συνήθειες αλλάζοντας πρώτα το ΠΟΙΟΣ είσαι. Θα μιλήσουμε για τα 3 Στρώματα της Αλλαγής Συμπεριφοράς
Τα Τρία Στρώματα Αλλαγής Συμπεριφοράς
Ας δούμε τώρα τα τρία στρώματα της αλλαγής συμπεριφοράς: Αποτελέσματα, Διαδικασία και Ταυτότητα. Αυτά τα στρώματα μάς βοηθούν να κατανοήσουμε πώς να έχουμε ουσιαστική και διαρκή αλλαγή στη ζωή μας.
Το Πρώτο στρώμα είναι… Αποτελέσματα.
Αυτό είναι το εξωτερικό επίπεδο, το οποίο αφορά το τι θέλουμε να πετύχουμε. Είναι οι συγκεκριμένοι στόχοι, όπως να χάσουμε βάρος, να μάθουμε μια νέα γλώσσα, ή να αυξήσουμε το εισόδημά μας, να αποκτήσουμε ένα καλογυμνασμένο σώμα. Το να έχεις έναν τέτοιο στόχο, σίγουρα βοηθάει στο να έχουμε μία κατεύθυνση – να ξέρουμε προς τα πού πηγαίνουμε, αλλά δεν είναι αρκετοί από μόνοι τους. Η αλλαγή που βασίζεται αποκλειστικά στα αποτελέσματα συνήθως δεν διαρκεί, γιατί είναι επιφανειακή. Εστιάζει μόνο στο τέλος και όχι στη διαδικασία ή στο ποιοι θα πρέπει να είμαστε για να φτάσουμε εκεί.
Το Δεύτερο στρώμα είναι η Διαδικασία.
Εδώ περνάμε στο “πώς” θα φτάσουμε στους στόχους μας. Η διαδικασία αφορά τις συνήθειες και τις ρουτίνες που χτίζουμε για να επιτύχουμε τα αποτελέσματα που θέλουμε. Για παράδειγμα, αν ο στόχος είναι να χάσουμε βάρος, η διαδικασία θα μπορούσε να είναι το καθημερινό περπάτημα ή μια συγκεκριμένη διατροφή. Η Διαδικασία παίζει καθοριστικό ρόλο στη συνολική αλλαγή, γιατί μάς επιτρέπει να χτίσουμε την καθημερινή συνέπεια. Αν όμως δεν συνδεθεί η Διαδικασία με το τρίτο στρώμα, που είναι η ταυτότητα, τότε μπορεί να μας αφήσει “άδειους”. Ή μπορεί να μην καταφέρουμε να μείνουμε συνεπείς μακροπρόθεσμα.
Το Τρίτο στρώμα είναι η Ταυτότητα.
Αυτό είναι το πιο βαθύ και ισχυρό στρώμα της αλλαγής, γιατί αφορά το ποιοι είμαστε ή ποιοι θέλουμε να γίνουμε. Η ταυτότητα διαμορφώνει την αίσθηση του εαυτού μας και ενισχύει τη μακροπρόθεσμη αλλαγή. Για παράδειγμα, αντί να λέμε “θέλω να τρέξω Μαραθώνιο”, μπορούμε να εστιάσουμε στην ταυτότητα του ανθρώπου που είναι αθλητής λέγοντας “είμαι αθλητής”. Όταν δίνουμε στον εαυτό μας αυτή την ταυτότητα τότε αρχίζουμε να υιοθετούμε συμπεριφορές που ταιριάζουν σε αυτή την ταυτότητα. Είμαι αθλητής! Οι αθλητές τρώνε πιο σωστά, οι αθλητές γυμνάζονται συστηματικά, οι αθλητές κοιμούνται επαρκώς. Οι συμπεριφορές γίνονται αναπόσπαστο κομμάτι του εαυτού μας και αυτό κάνει την αλλαγή πιο σταθερή.
Ο συνδυασμός των τριών στρωμάτων – αποτελέσματα, διαδικασία και ταυτότητα – είναι το κλειδί για να χτίσουμε μια αλλαγή που διαρκεί.
Και για να λειτουργήσουν αυτά τα τρία στρώματα, χρειάζεται να κάνουμε το αντίθετο από αυτό που νομίζουν οι περισσότεροι. Οι περισσότεροι λένε “αν τρέξω μαραθώνιο, θα έχω πλάνο καθημερινών προπονήσεων και θα είμαι αθλητής”, ενώ στην πραγματικότητα, πρώτα δίνω στον εαυτό μου την ταυτότητα του αθλητή, που μου δίνεις τις καθημερινές διαδικασίες, που θα με οδηγήσουν στο τελικό αποτέλεσμα.
Γιατί Πολλοί Ξεκινούν από τα Αποτελέσματα και όχι από την Ταυτότητα
Όταν θέλουμε να αλλάξουμε κάτι στη ζωή μας, οι περισσότεροι ξεκινάμε από ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα που επιθυμούμε, Αυτό μπορεί να είναι να χάσουμε κιλά, να κερδίσουμε περισσότερα χρήματα, να πετύχουμε σε έναν στόχο. Αυτή η εστίαση στα αποτελέσματα δεν είναι τυχαία – είναι κάτι που μαθαίνουμε από την κοινωνία μας. Από μικροί, μας εκπαιδεύουν να μετράμε την επιτυχία με βάση τα επιτεύγματα – τα ορατά αποτελέσματα. Το βάρος που χάνουμε, τα λεφτά που βγάζουμε, η απόδοση στη δουλειά.
Αυτή η προσέγγιση, όμως, μας ωθεί σε μια νοοτροπία που είναι καθαρά εξωτερική. Εστιάζουμε στο να πετύχουμε γρήγορα αυτό που θέλουμε, χωρίς να αλλάξουμε βαθιά τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας. Και γι’ αυτό βλέπω συχνά ανθρώπους – φίλους, πελάτες κλπ. Να δυσκολεύονται, να έχουν προσωρινά αποτελέσματα και μετά από λίγο να τα παρατάνε – να παρατάνε τις νέες συνήθειες.
Μερικά σχετικά παραδείγματα
Πάρε, για παράδειγμα, κάποιον που θέλει να αδυνατίσει. Όταν το μόνο που σκέφτεται είναι το πόσα κιλά θα χάσει, τότε είναι πιθανό να ακολουθήσει μια γρήγορη δίαιτα, να δει το αποτέλεσμα και μετά να επιστρέψει στις παλιές του συνήθειες. Γιατί; Επειδή δεν άλλαξε το πώς βλέπει τον εαυτό του – δεν απέκτησε την ταυτότητα του υγιούς ανθρώπου που τρέφεται ισορροπημένα.
Το ίδιο συμβαίνει και με όσους βάζουν στόχο να κερδίσουν περισσότερα χρήματα. Αν δεν χτίσουν τη νοοτροπία ενός ανθρώπου που ξέρει να διαχειρίζεται τα οικονομικά του και να δημιουργεί αξία, τότε ακόμη κι αν αυξήσουν τα έσοδά τους προσωρινά, πιθανότατα θα επιστρέψουν στις παλιές τους συνήθειες διαχείρισης των χρημάτων.
Άλλαξε εστίαση
Η εστίαση στα αποτελέσματα μάς απομακρύνει από τη βαθύτερη μεταμόρφωση, γιατί αντιμετωπίζουμε την αλλαγή επιφανειακά. Η πραγματική αλλαγή ξεκινά όταν βλέπουμε τους στόχους μας ως μέρος της ταυτότητάς μας, όχι απλώς ως εξωτερικά αποτελέσματα. Όταν λέμε “είμαι υγιής” ή “είμαι υπεύθυνος με τα χρήματά μου”, τότε αρχίζουμε να βλέπουμε την αλλαγή ως κάτι που είμαστε και όχι ως κάτι που θα θέλαμε να πετύχουμε.
Για να έχουμε λοιπόν πραγματική και μόνιμη αλλαγή, χρειάζεται να γυρίσουμε την πυραμίδα ανάποδα. Να ξεκινήσουμε από το ποιοι θέλουμε να είμαστε – να χτίσουμε την ταυτότητά μας. Και στη συνέχεια να αφήσουμε τις διαδικασίες και τα αποτελέσματα να έρθουν φυσικά ως συνέπεια αυτού. Μόνο έτσι η αλλαγή γίνεται βιώσιμη και μέρος του πραγματικού μας εαυτού.
Πώς να Αντιστρέψεις τα Στρώματα για Μόνιμη Αλλαγή
Η διαδικασία που μας επιτρέπει να δημιουργήσουμε μια πραγματική και σταθερή μεταμόρφωση στη ζωή μας είναι η αντιστροφή των στρωμάτων. Το πιο σημαντικό στοιχείο εδώ είναι να ξεκινήσουμε από το πιο βαθύ επίπεδο, την ταυτότητά μας, και να δουλέψουμε προς τα έξω.
Ας δούμε τα βήματα που μπορείς να ακολουθήσεις για να το πετύχεις αυτό:
Βήμα 1: Ορισμός Ταυτότητας
Το πρώτο βήμα είναι να αποφασίσεις ποιος θέλεις να είσαι. Έχει να κάνει με το να δημιουργήσεις την ταυτότητα που θα σε καθοδηγήσει προς τις ενέργειες και τις συνήθειες που θέλεις να κάνεις μέρος της ζωής σου.
Για παράδειγμα, αν ο στόχος σου είναι να έχεις έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής, μπορείς να ξεκινήσεις λέγοντας στον εαυτό σου: «Είμαι ένας υγιής άνθρωπος.» Αυτός ο τρόπος σκέψης αλλάζει την αντίληψη που έχεις για τον εαυτό σου και σου δίνει τη βάση για να δημιουργήσεις τις κατάλληλες συνήθειες. Ένα άλλο παράδειγμα είναι: «Είμαι κάποιος που διαβάζει καθημερινά» – οπότε αντί να προβληματίζεσαι για το πού θα βρεις τον χρόνο για να διαβάσεις, αναγνωρίζεις ότι αυτό αποτελεί μέρος της ταυτότητας σου οπότε και γίνεται προτεραιότητά σου.
Όταν δουλεύω με πελάτες που θέλουν να βελτιώσουν την παραγωγικότητά τους και να ξεπεράσουν την αναβλητικότητα, τους ακούω να μου λένε “θέλω να πετύχω το ΤΑΔΕ, αλλά είμαι αναβλητικός”
Τους κάνω ερωτήσεις μέσα από τις οποίες μου δείχνουν ότι σε άλλους τομείς της ζωής τους, ΔΕΝ είναι αναβλητικοί. Οπότε μετά τους ζητάω να αποδεχτούν ότι η ταυτότητα τους δεν είναι ότι είναι αναβλητικοί. Είναι ότι “είμαι κάποιος που εκμεταλλεύεται τον χρόνο του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και κάνω τα πράγματα στην ώρα τους.
Ναι, σίγουρα στο συγκεκριμένο τομέα μπορεί να μην τα κάνουν, αλλά αναγνωρίζοντας ότι είναι άνθρωποι που κάνουν (κάποια) πράγματα στην ώρα τους, αρχίζουμε να μεταφέρουμε την ίδια νοοτροπία και συνήθειες και σε αυτό που θέλουν να πετύχουν.
Έτσι, η αλλαγή δεν είναι προσωρινή, αλλά μέρος της καθημερινότητάς τους.
Βήμα 2: Δημιουργία Διαδικασιών που Υποστηρίζουν την Ταυτότητα
Το επόμενο βήμα είναι να συνδέσεις τις διαδικασίες και τις συνήθειες με την ταυτότητά σου. Αν η ταυτότητά σου είναι ότι είσαι υγιής, τότε οι συνήθειες που θα δημιουργήσεις θα πρέπει να υποστηρίζουν αυτή την εικόνα.
Αν έχεις δώσει στον εαυτό σου την ταυτότητα ενός υγιούς ανθρώπους, τότε οι διαδικασίες που θα ακολουθήσεις είναι να επιλέγεις υγιεινά γεύματα και να ενσωματώνεις τη σωματική δραστηριότητα στην καθημερινότητά σου. Όταν βλέπεις τη γυμναστική και την υγιεινή διατροφή ως κάτι που κάνεις επειδή «είσαι υγιής», τότε όλες αυτές οι δραστηριότητες αυτές δεν είναι μόνο για να χάσεις βάρος ή να βελτιώσεις την υγεία σας – είναι η φυσική συνέπεια του ποιος είσαι.
Ένας πελάτης μου ήθελε βοήθεια στο να γίνει πιο παραγωγικός και να τελειώνει τα project του στην ώρα τους. Τον καθοδήγησα να σκεφτεί πρώτα την ταυτότητά του – δηλαδή, «Είμαι κάποιος που ολοκληρώνει τα project εγκαίρως». Και συνέχεια, δημιουργήσαμε διαδικασίες, όπως να οργανώνει το ημερήσιο πρόγραμμα του με συγκεκριμένους στόχους για κάθε μέρα, ώστε να υποστηρίζει αυτή την ταυτότητα.
Βήμα 3: Τα Αποτελέσματα ως Φυσικό Επακόλουθο
Όταν η ταυτότητά σου είναι ξεκάθαρα καθορισμένη και οι διαδικασίες σου ταυτίζονται με αυτή, τότε δεν χρειάζεται να ανησυχείς για το πώς θα έρθουν τα αποτελέσματα. Θα έρθουν ως φυσικό επακόλουθο των καθημερινών σου συνηθειών.
Για παράδειγμα, αν έχεις την ταυτότητα του «υγιούς ανθρώπου», τα αποτελέσματα, όπως η απώλεια βάρους ή η αυξημένη ενέργεια, θα έρθουν με φυσικό τρόπο. Δε θα χρειαστεί να κάνεις διαρκώς δίαιτες ή να επιβάλλεις στον εαυτό σου υπερβολικούς περιορισμούς και να έχεις τεράστια πειθαρχία. Θα είναι απλώς η εξέλιξη του ποιος είσαι.
Άλλαξε Συμπεριφορές: Εφαρμογή στη Δική Σου Ζωή
Θα σου δώσω τρία απλά βήματα για να αντιστρέψεις τα στρώματα και να τα κάνεις να λειτουργήσουν για εσένα.
1. Εντόπισε την Ταυτότητα που Επιθυμείς να έχεις
Αρχικά, σκέψου σαν ποιον άνθρωπο θέλεις να γίνεις. Η ταυτότητά σου είναι η βάση για τις αποφάσεις και τις δράσεις σου. Αν θέλεις να αποκτήσεις αυτοπεποίθηση, για παράδειγμα, τότε η ταυτότητά σου μπορεί να είναι «Είμαι ένας αποφασιστικός άνθρωπος με σιγουριά για τις επιλογές του». Αν θέλεις να γίνεις πιο υγιής, τότε η ταυτότητά σου θα μπορούσε να είναι «Είμαι ένας άνθρωπος που φροντίζει τη φυσική του κατάσταση».
Πρακτική Συμβουλή: Πάρε λίγο χρόνο και περιέγραψε σε μία σημείωση την ταυτότητα που θέλεις να υιοθετήσεις. Όσο πιο συγκεκριμένος και ξεκάθαρος είσαι, τόσο πιο εύκολο θα είναι να την ακολουθήσεις.
2. Δημιούργησε Διαδικασίες που Υποστηρίζουν αυτή την Ταυτότητα
Αφού έχεις ορίσει την ταυτότητά σου, το επόμενο βήμα είναι να δημιουργήσεις καθημερινές διαδικασίες που να την ενισχύουν. Αν η ταυτότητά σου είναι ότι είσαι κάποιος που ασκείται τακτικά, τότε πρέπει να εντάξεις τη γυμναστική στο πρόγραμμά σου. Αν η ταυτότητά σου είναι ότι διαβάζεις καθημερινά, θα πρέπει να αφιερώνεις χρόνο κάθε μέρα για διάβασμα.
Πρακτική Συμβουλή: Ξεκίνα με μικρά βήματα που να ενσωματώνουν τη νέα σου ταυτότητα. Δεν χρειάζεται να κάνεις δραστικές αλλαγές από τη μία μέρα στην άλλη. Βάλε 10 λεπτά άσκηση στο σπίτι αντί για μιάμιση ώρα στο γυμναστήριο. Η συνέπεια στις μικρές δράσεις είναι αυτή που θα κάνει τη διαφορά.
3. Εστιάσου στα Αποτελέσματα ως Φυσικό Επακόλουθο
Μην επικεντρώνεσαι στα αποτελέσματα, γιατί αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απογοήτευση αν τα αποτελέσματα δεν έρθουν αμέσως. Αντί για αυτό, εστίασε στην αλλαγή της ταυτότητάς σου και στις καθημερινές συνήθειες που την υποστηρίζουν.
Πρακτική Συμβουλή: Ακολούθησε τις διαδικασίες με επιμονή και συνέπεια και άφησε τα αποτελέσματα να έρθουν με τον καιρό. Όταν η ταυτότητα και οι συνήθειες είναι σε αρμονία, το αποτέλεσμα είναι αναπόφευκτο.
Δες εδώ το βίντεο στο οποίο είχα μιλήσει για την ταυτότητα που δίνω στον εαυτό μου.
Θα τα πούμε στην κορυφή,
ΥΓ: Πάρε μέρος στο 7-day Habit Challenge για να αποκτήσεις τις συνήθειες που επιθυμείς. https://greekcoach.gr/habits