Έχεις βρεθεί ποτέ σε μια κατάσταση όπου έπρεπε να πεις σε κάποιον ότι έκανε «λάθος», αλλά δεν ήξερες πώς να το κάνεις χωρίς να τον προσβάλεις ή να δημιουργήσεις ένταση;
Σήμερα θα μιλήσουμε για το πώς να δίνεις εποικοδομητική κριτική χωρίς να προκαλείς αρνητικές αντιδράσεις, αλλά αντίθετα, να κάνεις τον άλλο να σε ακούσει και να εκτιμήσει τη γνώμη σου. Αν και η καλύτερη τακτική είναι να αποφεύγεις την κριτική όπου μπορείς, κάποιες φορές είναι απαραίτητη – και αν πρέπει να την κάνεις, υπάρχει τρόπος να το κάνεις σωστά.
Το μεγαλύτερο λάθος στην κριτική
Το μεγαλύτερο λάθος που κάνουν οι περισσότεροι όταν ασκούν κριτική είναι ότι βάζουν τον εαυτό τους σε θέση ανωτερότητας. Μιλάμε λες και εμείς δεν έχουμε κάνει ποτέ λάθη, λες και γεννηθήκαμε τέλειοι. Όμως, κανείς δεν θέλει να ακούει κάποιον που τον μειώνει ή τον κάνει να αισθάνεται ανεπαρκής.
Αντί να ξεκινήσεις λέγοντας “Έκανες λάθος”, ή έκανες αυτό λάθος, μπορείς να χρησιμοποιήσεις μια διαφορετική προσέγγιση που βασίζεται σε δύο βασικά στοιχεία.
Πριν σου δώσω αυτά τα στοιχεία θέλω να τονίσω δύο πράγματα:
1ον η επικοινωνία σου να έχει την πρόθεση να κάνει τη ζωή του άλλου καλύτερη – αυτή είναι και η δέκατη δεξιότητα επικοινωνίας από το βιβλίο μου Ακαταμάχητοι στην επικοινωνία.
Και δεύτερον να μην έχεις σκοπό να χειριστείς τον άλλον. Οποιαδήποτε τεχνική ή δεξιότητα επικοινωνίας μοιράζομαι εν χρειάζεται να χρησιμοποιείται ηθικά.
Τα δύο βασικά στοιχεία που χρειάζεται να έχεις κατά νου πριν προσφέρεις την κριτική σου είναι:
1. Αναγνώρισε πρώτα τα δικά σου λάθη
2. Πρόσφερε αναγνώριση και ενθάρρυνση πριν από την κριτική
Ας δούμε πώς μπορείς να τα εφαρμόσεις στην πράξη.
1. Πρώτα, μίλα για τα δικά σου λάθη
Πριν πεις στον άλλο τι έκανε λάθος, αναρωτήσου: Έχω κάνει παρόμοια λάθη στο παρελθόν;
Η απάντηση, σχεδόν πάντα, είναι …ναι. Όλοι έχουμε βρεθεί σε καταστάσεις όπου δεν ξέραμε κάτι, όπου πήραμε λάθος αποφάσεις ή απλά δεν ήμασταν αρκετά προετοιμασμένοι.
Αντί λοιπόν να ξεκινήσεις με την κριτική, δοκίμασε κάτι διαφορετικό:
“Ξέρεις, όταν ήμουν στη θέση σου, έκανα το ίδιο λάθος.”
“Θυμάμαι όταν ξεκίνησα σε αυτή τη δουλειά, έκανα κάτι ακόμα χειρότερο.”
“Κι εγώ έχω δυσκολευτεί σε αυτό το σημείο, και ξέρω πόσο εκνευριστικό είναι.”
Όταν ο άλλος ακούει ότι κι εσύ έχεις βρεθεί στη θέση του, νιώθει αμέσως πιο άνετα. Δεν βλέπει κάποιον που τον κρίνει αφ’ υψηλού, αλλά έναν άνθρωπο που καταλαβαίνει. Αυτό σπάει την αμυντική στάση και ανοίγει την πόρτα για μια πιο ειλικρινή συζήτηση.
2. Δώσε αναγνώριση και ενθάρρυνση πριν από την κριτική
Ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος να κάνεις την κριτική σου αποδεκτή είναι να ξεκινήσεις με κάτι θετικό. Αντί να επικεντρωθείς αμέσως στο λάθος, βρες κάτι που ο άλλος κάνει καλά και τόνισέ το.
Ας πούμε ότι κάποιος στη δουλειά έκανε ένα λάθος σε μια παρουσίαση. Αντί να πεις:
❌“Αυτή η διαφάνεια είναι λάθος.”
Δοκίμασε να πεις:
✅ “Μου άρεσε πολύ το πώς παρουσίασες τα δεδομένα. Έκανες την πληροφορία εύκολη στην κατανόηση. Μόνο ένα σημείο θα άλλαζα λίγο, για να γίνει ακόμα καλύτερο.”
Όταν ξεκινάς με έπαινο, ο άλλος ακούει πρώτα κάτι θετικό και μετά είναι πιο ανοιχτός να ακούσει τη βελτίωση. Είναι σχεδόν αδύνατο να αντιδράσει ή να αμυνθεί, γιατί του έχεις ήδη δείξει ότι τον εκτιμάς. Φυσικά δεν θα πεις «Πολύ ωραία έθεσες αυτό το κομμάτι αλλά εκείνο το έκανες σκατά.»
3. Μίλα με ταπεινότητα, όχι αυταρχικά
Ο τρόπος που λες κάτι έχει τεράστια σημασία. Αν πεις:
❌ “Αυτό που έκανες ήταν λάθος. Πρέπει να το αλλάξεις.”
Είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο άλλος θα μπει σε άμυνα. Αντίθετα, αν πεις:
✅ “Έχω δοκιμάσει μια άλλη μέθοδο που ίσως να σου φανεί χρήσιμη. Θες να τη δεις;”
Δείχνεις ότι προσφέρεις βοήθεια αντί να κάνεις απλά κριτική.
Οι άνθρωποι δεν αντιδρούν καλά σε εντολές ή απόλυτες δηλώσεις. Θέλουν να νιώσουν ότι έχουν επιλογές και ότι η άποψή τους μετράει.
4. Δείξε ότι η πρόθεσή σου είναι θετική
Η κριτική πρέπει να έχει σκοπό να βοηθήσει, όχι να μειώσει. Ένας καλός τρόπος να το πετύχεις είναι να δείξεις ότι πραγματικά νοιάζεσαι και φυσικά να νοιάζεσαι όντως πραγματικά.
Αντί να πεις:
❌ “Έκανες λάθος εδώ, και πρέπει να το διορθώσεις.”
Δοκίμασε να πεις:
✅ “Θέλω να δεις κάτι που μπορεί να σε βοηθήσει, γιατί ξέρω ότι έχεις πολύ καλές βάσεις σε αυτό που κάνεις.”
Όταν ο άλλος καταλαβαίνει ότι δεν τον κριτικάρεις για να δείξεις ανωτερότητα, αλλά επειδή θες να τον βοηθήσεις, είναι πολύ πιο δεκτικός.
5. Να είσαι ειλικρινής για τις δικές σου αδυναμίες
Αυτό είναι μία δική μου αδυναμία – ναι είμαι ευάλωτος αυτή τη στιγμή και το παραδέχομαι. Αν και αναγνωρίζω τις αδυναμίες μου – μου είναι δύσκολο να τις επικοινωνήσω. Μου είναι πιο εύκολο να μιλάω για το “μετά” παρά για το “πριν”. Δηλαδή για το τι έχω βελτιώσει και όχι για το πώς ήμουν πριν που δυσκολευόμουν με αυτό.
Έχω δει όμως ότι οι άνθρωποι σέβονται αυτούς που παραδέχονται τα λάθη τους. Όταν δείχνεις ότι ούτε εσύ είσαι τέλειος, δημιουργείς μια αίσθηση οικειότητας και εμπιστοσύνης.
Αντί να δίνεις συμβουλές λες και είσαι αυθεντία σε όλα, μπορείς να πεις:
“Κι εγώ το παλεύω ακόμα με αυτό.”
“Έχω κάνει κι εγώ τέτοια λάθη, και ακόμα μαθαίνω.”
“Δεν έχω βρει την τέλεια λύση, αλλά κάτι που με έχει βοηθήσει είναι…”
Όταν μιλάς έτσι, οι άλλοι θέλουν να ακούσουν τη γνώμη σου, γιατί δεν ακούγεσαι επικριτικός ή υπεροπτικός.
Μην κάνεις ΑΥΤΟ το λάθος όταν ασκείς κριτική
Η κριτική δεν χρειάζεται να είναι δυσάρεστη ή να δημιουργεί εντάσεις. Αντί να λες στους άλλους τα λάθη τους με τρόπο που τους κάνει να βγάζουν άμυνες, μπορείς να το κάνεις με τρόπο που τους εμπνέει και τους κινητοποιεί.
Θυμήσου τα εξής:
- Μίλα πρώτα για τα δικά σου λάθη
- Ξεκίνα με έπαινο πριν την κριτική
- Δείξε ταπεινότητα και πρόθεση να βοηθήσεις και
- Να είσαι ειλικρινής και αυθεντικός
Αν εφαρμόσεις αυτές τις τεχνικές, δεν θα χάσεις φίλους – αντίθετα, μπορεί να κερδίσεις περισσότερους ανθρώπους που σε σέβονται και σε εκτιμούν.
Αν σου άρεσε το μάθημα, πες μου στα σχόλια: Ποια από αυτές τις ιδέες θα αρχίσεις να εφαρμόζεις άμεσα;
Δες αυτό το βίντεο εδώ για να μάθεις να χρησιμοποιείς τη γλώσσα του σώματος πιο αποτελεσματικά:
ΥΓ: Για να γίνεις μάστορας στην επικοινωνία, διάβασε το βιβλίο μου Ακαταμάχητοι στην Επικοινωνία. Μπορείς να το βρεις μπαίνοντας στο greekcoach.gr/dexiotites