Στο σημερινό μάθημα, θα σου μιλήσω για το πώς σταμάτησα την υπερβολική σκέψη και πώς αυτό μπορεί να αλλάξει τη ζωή σου.

Η υπερβολική σκέψη

Τα τελευταία 20 και πλέον χρόνια έχω συνεργαστεί και έχω επικοινωνήσει με πολλούς ανθρώπους που είναι πολύ έξυπνοι, πολύ ικανοί και πολύ ταλαντούχοι – αλλά κολλάνε.  Δεν μπορούν να πάρουν μία απόφαση και αναλύουν τα πράγματα τόσο πολύ σε βαθμό παράλυσης (analysis paralysis το λένε)

Στην πραγματικότητα, η υπερβολική σκέψη (το λεγόμενο overthinking) και το να χάνονται σε ατελείωτες επιλογές και σκέψεις μειώνει την αποτελεσματικότητα αυτών των ανθρώπων οδηγώντας σε αδράνεια.

Όπως λέγανε και οι φίλοι μου από το Brain Hacking Academy, το μέτριο που κάνεις είναι καλύτερο από το τέλειο που δεν κάνεις.

Το να μπεις στη δράση, ακόμα και αν δεν είναι τέλεια, είναι πιθανόν καλύτερο από την αδράνεια και την αναποφασιστικότητα.

Πολλές φορές όμως, αναλωνόμαστε τόσο πολύ στην προσπάθεια να βρούμε την τέλεια επιλογή, που δεν παίρνουμε καμία απόφαση.

Ο τρόπος με τον οποίο μπορούμε να ξεπεράσουμε την αναποφασιστικότητα και την υπερβολική σκέψη, είναι με τη δράση.

Η παγίδα της υπερβολικής σκέψης

Καταρχάς, ας δούμε τι συμβαίνει και κολλάς; Δηλαδή ενώ είσαι τόσο έξυπνος, τόσο ικανός, τι συμβαίνει στο μυαλό σου και κολλάς;

Για τον άνθρωπο που δεν μπορεί να δει πολλές διαφορετικές δυνατότητες για μία κατάσταση, η επιλογή είναι εύκολη. Απλά επιλέγει αυτό που φαίνεται προφανές.

Αλλά για κάποιον που είναι αρκετά έξυπνος (όπως πιθανόν εσύ), υπάρχουν πολλές περισσότερες πόρτες. Πολλές περισσότερες επιλογές από αυτή τη μία και μοναδική. Και το να πάρει μία απόφαση φαίνεται αδύνατο. 

Έτσι, αυτό το άτομο αρχίζει να δημιουργεί ένα δέντρο αποφάσεων στο μυαλό του:
“Αν επιλέξω το Α, τότε μπορεί να συμβεί το Β, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να αποφασίσω αν είμαι οκ με το Β, και τότε το Β μπορεί να να φέρει άλλες τρεις αποφάσεις …”.

Επίσης, αυτοί οι άνθρωποι αρχίζουν και ερευνούν κάθε επιλογή. Και αυτό οδηγεί σε ακόμα περισσότερη έρευνα. Οπότε γίνεται ένας ατελείωτος κύκλος σκέψης, έρευνας, περισσότερης σκέψης και τελικά μένουν στη σκέψη και στην έρευνα και δεν αποφασίζουν!

Είναι αδύνατον να αναλύσεις ΚΑΘΕ επιλογή

Όπως μπορείς να καταλάβεις είναι αδύνατο να αναλύσεις όλες αυτές τις ατελείωτες επιλογές, επειδή κάθε επιλογή περιέχει πολλή αβεβαιότητα – δεν μπορείς ποτέ να ξέρεις πώς τελικά θα εξελιχθεί η κάθε επιλογή, πόσο σημαντικός είναι ο κάθε παράγοντας, ποια είναι η πιθανότητα να συμβεί το κάθε ενδεχόμενο.

Αυτό που μας κρατάει λοιπόν κολλημένους στην αναποφασιστικότητα και στην υπερβολική σκέψη, είναι η αβεβαιότητα των επιλογών.

Αλλά τελικά δεν μπορούμε ποτέ να έχουμε τη βεβαιότητα που ίσως θα θέλαμε.

Και να θυμάσαι ότι κάθε φορά που μένεις κολλημένος στην υπερβολική σκέψη και δεν αποφασίζεις, τελικά αποφασίζεις. Αποφασίζεις να μείνεις εκεί που είσαι.

Το να ξοδεύουμε πολύ χρόνο για να υπεραναλύουμε και να σκεφτόμαστε υπερβολικά συνοδεύεται με κάποιο κόστος – με το κόστος χαμένων ευκαιριών.

Πώς το αντιμετωπίζουμε λοιπόν αυτό; Σταματώντας την υπερβολική σκέψη… με δράση.

Διακόπτοντας με δράση

Αν η υπερβολική σκέψη – το overthinking μπορεί να είναι μια παγίδα αναποφασιστικότητας, ένας Γόρδιος δεσμός… πώς τον λύνουμε; 

Με έναν μόνο τρόπο. Με το να τον κόψουμε.

Ο Γόρδιος δεσμός της υπερβολικής σκέψης, δεν μπορεί να λυθεί μέσω περισσότερης σκέψης – γιατί η υπερβολική σκέψη είναι αυτή που μας οδήγησε εξαρχής σε αυτόν. 

Προφανώς δεν λέω ότι είναι κακό να σκεφτόμαστε τα πράγματα… πιστεύω ότι χρειάζεται να εξετάζουμε τα υπέρ και τα κατά, ότι πρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω από τη δράση και να αποκτήσουμε μία καλύτερη οπτική, να δούμε αυτό που λέγεται τη μεγάλη εικόνα, να εξετάσουμε το βαθύτερο “Γιατί” αυτού που κάνουμε. 

Αλλά τελικά, κάποια στιγμή πρέπει να πούμε: “Αρκετά!” Και να μπούμε στη δράση.

Βάλε όριο στην υπερβολική σκέψη

Ένας τρόπος είναι να ορίσουμε ένα όριο. Πχ “Θα αφιερώσω τις επόμενες 2 ημέρες σκεπτόμενος το θέμα και θα πάρω μια απόφαση μέχρι την Τρίτη”. Οπότε, εξετάζω τα πλεονεκτήματα, κάνω μια μικρή έρευνα, μιλάω με άλλους ανθρώπους και στη συνέχεια, αποφασίζω και μπαίνω στη δράση.

Πώς μπορώ όμως να αποφασίσω όταν δεν υπάρχει κάποια σίγουρη απάντηση – κάποια ξεκάθαρη επιλογή;

Πώς θα κάνεις μια επιλογή, χωρίς υπερβολική σκέψη;

Απλώς χρειάζεται να επιλέξεις αυτό που φαίνεται ως η καλύτερη επιλογή, δεδομένων των πληροφοριών που έχεις. Ακόμα και αν αυτές οι πληροφορίες είναι περιορισμένες! Είναι σαν το πόκερ ή σαν την 21: ποτέ δεν έχεις όλες τις πληροφορίες! Αλλά πρέπει τελικά να πάρεις μια απόφαση με βάση αυτά που γνωρίζεις και τα πιθανά αποτελέσματα που μπορείς να σκεφτείς.

Το άλλο που κάνω είναι να κάνω ένα βήμα πίσω, και να σκεφτώ το βαθύτερο “Γιατί” μου σε σχέση με αυτή την απόφαση. Και επίσης σε τι βασίζω αυτή την απόφαση. Τη βασίζω στο φόβο; Στην άμεση ικανοποίηση μιας επιθυμίας; 

Γιατί, από την εμπειρία μου έχω δει ότι αυτά τα δύο, συνήθως δεν οδηγούν σε καλά αποτελέσματα μακροπρόθεσμα. Οπότε σκέφτομαι… αυτή η επιλογή, είναι μία επιλογή η οποία θα φέρει θετικά αποτελέσματα μακροπρόθεσμα για εμένα και για τους ανθρώπους που αγαπώ;

Στη συνέχεια, σκέφτομαι τους διάφορους παράγοντες που σχετίζονται με την απόφαση και πόσο σημαντικός είναι ο καθένας από αυτούς για εμένα. Ποια είναι τα πιθανά αποτελέσματα κάθε πιθανότητας (συνήθως δεν περιορίζομαι μόνο σε 2 πιθανότητες), και μετά ζυγίζω τα πιθανά οφέλη με το πιθανό κόστος.

Τα οφέλη και το κόστος

Και τέλος, απλώς ακολουθώ την απόφαση που μου φαίνεται καλύτερη με τα δεδομένα που έχω. Κάνω μια γρήγορη σκέψη του κατά πόσον αυτή η επιλογή είναι η καλύτερη μακροπρόθεσμα και στη συνέχεια απλώς αποφασίζω. Αυτό.

Ο τρόπος για να γίνεις καλός σε αυτό είναι κάνοντάς το σε μικρότερες και λίγο πιο “ανώδυνες” αποφάσεις:

• Κάνε ένα απλό post ή ένα μικρό βίντεο και δημοσιεύσέ το.
• Κάνε ένα μικρό βήμα προς την καριέρα ή την επιχείρηση που ονειρεύεσαι
• Κάνε ένα μικρό βήμα για να γίνεις πιο υγιής
• Τακτοποίησε ή οργάνωσε ένα πράγμα στο σπίτι σου, ή στο γραφείο σου ή στον υπολογιστή σου ή στη ζωή σου για το οποίο είναι εύκολο να αποφασίσεις, αντί να κολλάς σε πράγματα για τα οποία σου είναι δύσκολο να πάρεις μια απόφαση

Σε ποιες αποφάσεις έχεις κολλήσει εσύ; 

Μπορείς να πάρεις μια μικρή απόφαση που είναι πιο εύκολη και να μπεις στη δράση; 

Όταν το κάνεις αυτό, ίσως να έχεις περισσότερες πληροφορίες που θα σε βοηθήσουν με τη μεγαλύτερη απόφαση. 

Τελικά, από όλο αυτό, το μεγαλύτερο όφελος είναι ότι εξασκείς τον εαυτό σου στο να μπαίνει στη δράση χωρίς να εγκλωβίζεσαι στην αναποφασιστικότητα, στην αδράνεια και στην υπερβολική σκέψη – στο overthinking.

Γράψε μου στα σχόλια, εσύ “πάσχεις” από υπερβολική σκέψη – είσαι περήφανος overthinker;

Θα τα πούμε στην κορυφή,

Θοδωρής Αραμπατζής

ΥΓ: Αν χρειάζεσαι βοήθεια στο να κάνεις το επόμενο βήμα σου, ζήτα να κάνουμε μία ΔΩΡΕΑΝ συνεδρία coaching.